5 February 2020
Zo rond 1990 vond Josse de Haan weer nieuwe moed om zich te manifesteren als Friese schrijver. Na een stormachtig begin van zijn carrière als medewerker aan quatrebras en als een van de stuwende krachten achter Operaesje Fers, had hij zich in de jaren zeventig gemanifesteerd als opvallend dichter, daarbij geregeld samenwerking zoekend met beeldend kunstenaars. Ook schreef hij enkele (wisselend ontvangen) roman. Maar na de roman Omskotten fan leafde (1981) zou hij door persoonlijke omstandigheden jarenlang nauwelijks aan schrijven toekomen. Dat veranderde toen De Haan in 1989 afscheid nam van het onderwijs en voornemens was om zich weer in [meer…]
11 December 2019
De Friese literatuur kruipt steeds meer uit haar schulp. De Dichter des Vaderlands, Tsead Bruinja, dicht zowel in het Nederlands als in zijn moedertaal, het Fries. Zo maakt hij de Friese poëzie enorm zichtbaar voor een groot publiek. Vorig jaar verscheen een grote bloemlezing van Friese literatuur in Engelse vertaling (Swallows and Floating Horses) en ook op de Frankfurter Buchmesse laten Friese schrijvers en uitgevers zich met steun van het Nederlands Letterenfonds steeds nadrukkelijker gelden. Op belangrijke festivals als Explore the North worden in de meertalige provincie Fryslân steeds meer cross-overs gemaakt met anderstalige literatuur en met theatermakers en muzikanten. [meer…]
11 March 2019
Doe’t de Fryske Akademy op 10 septimber 1938 útein sette, waard de stúdzje fan de Fryske literatuer, mar leaver noch haw ik it oer de literatuer yn Fryslân, fuort al op achterstân pleatst. Foarsitter Sipma fertelde yn syn iepeningstaspraak dat der yn it foarste plak in ôfdieling foar linguistyk komme moast. Twa redenen joech hy derfoar oan. Yn it earste plak omdat dit it measte dreau en yn it twadde plak omdat der ek de measte minsken beskikber foar wienen. Der moast boppedat in ôfdieling biografy komme en it is opmerklik dat Sipma seit, ik sitearje him hjir letterlik: ‘Oer [meer…]
15 December 2016
Een naakte jonge vrouw en een vaas zonnebloemen. Zo ziet het begin eruit van de uitgeverij van de vrijdenker en gemankeerde poëzieliefhebber Geert van Oorschot (1909-1987). De beeltenis werd gemaakt door kunstenaar Corneille en siert het omslag van de dichtbundel Gestalten en seizoenen (1945) van Charles B. Timmer. Bovendien tekende Corneille het eerste vignet van de uitgeverij, dat nadien nog zo vaak de prachtige slanke boekbandjes van de uitgeverij zou sieren. Mooie regels in het openingsvers van de bundel zijn – ongetwijfeld onbedoeld – fraai van toepassing op de uitgever Geert van Oorschot: ‘Dan zal ik een zuil aan uw [meer…]
4 December 2016
Eind jaren negentig bestudeerde ik het werk van Paul de Wispelaere vrij intensief. Onderstaande fragmenten uit mijn onderzoek hebben nooit een plaats gekregen in mijn uitvoerige essay over Louis Paul Boon en het modernisme in Vlaanderen, noch in mijn dissertatie. Nu ik vandaag hoor dat Paul is overleden, zet ik dit onvoltooide werk maar op deze pagina. […] Na de oorlog blijft de moderne literatuur nog lang een gesloten boek voor Paul de Wispelaere. In 1947 slaat de romantisch-expressieve schrijver De Wispelaere zijn cahiers met persoonlijke ontboezemingen voorlopig zelfs helemaal dicht. Hij zal lange tijd nauwelijks nog aan schrijven toekomen, want [meer…]
4 November 2016
De dichter Herman Gorter (1864-1927) oogst in Nederland en Vlaanderen nog altijd veel bewondering. In de vorige eeuw werd hij druk bestudeerd door met name Enno Endt en biograaf Herman de Liagre Böhl en erkenden de dichters van Vijftig (o.a. Lucebert) schatplichtig te zijn aan zijn werk. In deze eenentwintigste eeuw wordt nog immer in proefschriften en studies aandacht aan Gorter geschonken, in 2010 werd Verzen (1890) herdrukt in de befaamde reeks klassieken ‘Perpetua’, de schrijver, acteur en performer Ramsey Nasr verfilmde Gorters gedicht ‘Ik was toen een kleine jongen’ voor zijn fameuze reeks filmpjes ‘Dichter draagt voor’ en nog [meer…]
1 May 2016
JE MOET DOEN WAT JE MOET DOEN. Nyk de Vries (Noardburgum, 1971) studeerde geschiedenis in een periode dat het postmodernisme grote opgang maakte. Aanvankelijk beviel hem dat uitermate, want dankzij dit denkkader kon hij zijn waaier aan waarheden, de diverse rollen die hij in zijn leven had te vervullen, netjes naast elkaar laten bestaan. Hij was de zoon van een bouwvakker uit de Friese Wouden en moeder was huisvrouw. De Vries was daarnaast al jong leadzanger bij de Engelstalige punkrockformatie The Amp (1987-1995). Verlegen was hij bovendien, maar uitbundig niet minder. Hij stond als student ingeschreven aan de Rijksuniversiteit Groningen, [meer…]
27 November 2015
Hij heeft het goed voor elkaar, Gerlof Verdegaal. Nog geen vijftig jaar oud, werkzaam als planoloog en materieel gezien aan de top van zijn kunnen. Alles wijst er op dat zijn leven ‘een verhaal vol huiselijk geluk’ zal worden. Vader is enkele jaren voordien overleden, moeder stelt het redelijk wel. Met zijn vrouw en drie kinderen woont hij in een buitenwijk van welhaast Amerikaanse allure. De kinderen hebben elk een eigen kamer, voor zichzelf heeft hij een prettige werkruimte ingericht en zijn elegante vrouw met oceaanblauwe ogen is doorgaans vervuld van dankbaarheid: ‘Ze was blij met hun woning en de [meer…]
16 August 2015
Het boek Meeuwen van J. Bernlef is dé roman die met de Wadden is verbonden. Toch is het niet eenvoudig, zo niet onmogelijk, om te bepalen op welk eiland het boek zich dan zou afspelen. Daarvoor is het weer te universeel van opzet. Dit tegelijkertijd weten en niet-weten, structureert een van de meest ontroerende en raadselachtige boeken uit de Nederlandse literatuur. Een verblijf aan zee zorgt er af en toe voor dat je – op raadselachtige wijze, dat wel – even zonder tijd zit. Aan zee, maar eigenlijk geldt het voor elk open landschap, hou je gedurende een langere [meer…]
26 February 2015
Het begint met het omslag. Een geel doosje, rechtop, tegen een felblauwe achtergrond, de belettering wat grof in rood en zwart. Bij eerste oogopslag een vagelijk herkenbaar beeld. Een associatie dringt zich op: de Brillodoos van Andy Warhol. Maar tegelijk is het toch écht een ander doosje. Zeep zit er vast niet in, eerder tot vraagtekens omgebogen paperclips. Daarmee is de toon gezet want Niets bijzonders van Paul Mennes is vanaf de kaft een bijzonder complexe, dun bedrukte collageroman van nog geen 140 pagina’s, opgebouwd uit vele korte hoofdstukjes die doorgaans de lengte van een tijdschriftartikel niet overschrijden. Samengeklonterd zijn [meer…]